لوله گالوانیزه یکی از پرکاربردترین انواع لوله در صنایع مختلف و ساختمان‌سازی است. این لوله‌ها در واقع همان لوله‌های فولادی هستند که سطح داخلی و خارجی آنها با لایه نازکی از فلز روی پوشش داده شده است. این پوشش، مقاومت لوله را در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی به شدت افزایش می‌دهد. گالوانیزه کردن، عمر مفید لوله‌ها را طولانی‌تر کرده و نیاز به تعویض زودهنگام آنها را کاهش می‌دهد. به همین دلیل، لوله‌های گالوانیزه در صنایع مختلفی از جمله نفت، گاز، آب و ساختمان‌سازی به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لوله گالوانیزه نوعی لوله فولادی است که سطح داخلی و خارجی آن با لایه نازکی از فلز روی پوشیده شده است. این پوشش، که از طریق فرآیند گالوانیزه کردن ایجاد می‌شود، مقاومت لوله را در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی به شدت افزایش می‌دهد. به عبارت ساده‌تر، لوله گالوانیزه، یک لوله فولادی محافظت شده با روکش روی است. این ویژگی باعث می‌شود که لوله‌های گالوانیزه در محیط‌های مرطوب و خورنده بسیار مقاوم بوده و عمر مفید بالایی داشته باشند. به همین دلیل، آنها در صنایع مختلف از جمله ساخت و ساز، نفت، گاز و آب به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع لوله گالوانیزه
لوله‌های گالوانیزه بر اساس روش تولید و کاربرد به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند:
لوله گالوانیزه گرم: این نوع لوله‌ها با غوطه‌وری در وان حاوی روی مذاب تولید می‌شوند و دارای پوشش یکنواخت و چسبندگی بالایی هستند.
لوله گالوانیزه سرد: در این روش، لایه روی به صورت الکترولیتی روی سطح لوله رسوب داده می‌شود.
لوله گالوانیزه درزدار: این لوله‌ها از ورق‌های فولادی درزدار تولید می‌شوند و معمولاً در کاربردهای سبک‌تر استفاده می‌شوند.
لوله گالوانیزه بدون درز: این لوله‌ها از شمش فولادی تولید می‌شوند و استحکام و مقاومت بالاتری دارند.
لوله گالوانیزه سرد
در این روش، نمک روی در محلول آبی یا اسیدی (الکترولیت) حل شده و به محصول اسپری می‌شود. ضخامت لایه گالوانیزه در این روش حدود ۲۰ میکرون است و ظاهر لایه گالوانیزه سرد معمولاً براق و یکنواخت می‌باشد. در شرایط ایده‌آل، عمر مفید این نوع گالوانیزه به ۵ تا ۸ سال می‌رسد.
فلزاتی که با روش گالوانیزه سرد پوشش داده می‌شوند، به دلیل سطحی بودن این پوشش، در صورت ایجاد خراش عمیق بر روی سطح آنها، ممکن است اکسیداسیون در لایه‌های زیرین رخ دهد. این فرآیند یکی از دلایل عمر کوتاه این نوع گالوانیزه به شمار می‌آید.
این روش گالوانیزاسیون بیشتر در صنایع ساخت خودرو، تولید پیچ و مهره، قطعه‌سازی و همچنین برای پوشش‌دهی فلزاتی با کاربردهای بهداشتی یا لوله‌های با ضخامت کم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لوله گالوانیزه گرم
در این روش، محصول مورد نظر در وان‌هایی با روی مذاب در دمای ۴۶۰ درجه سانتی‌گراد غوطه‌ور می‌شود. پس از خارج شدن از وان، لایه رویی با اکسیژن و کربن واکنش نشان می‌دهد و به دلیل واکنش شیمیایی بین فولاد و روی مذاب، چندین لایه مرکب از آهن و روی تشکیل می‌شود. این فرآیند منجر به ایجاد لایه‌ای مقاوم در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی و سایش می‌گردد.
این فرآیند در دماهای بالا انجام می‌شود که در آن مولکول‌های آهن و فلز روی با هم درگیر می‌شوند و فلز روی به داخل فولاد نفوذ می‌کند. به همین دلیل، میزان محافظت و عمر مفید محصولات با گالوانیزه گرم بیشتر از گالوانیزه سرد است. عمر مفید لوله‌های گالوانیزه گرم بین ۲۵ تا ۳۰ سال برآورد می‌شود. ضخامت لایه گالوانیزه در این روش بین ۴۰ تا ۱۲۵ میکرون است و میزان روی پذیری بسته به اندازه و ضخامت محصول مورد نظر متغیر می‌باشد.
ظاهر لایه روی در این روش مات و کدر با رنگ طوسی است و سطح آن یکنواخت و صافی ندارد. کاربرد این روش گالوانیزاسیون بیشتر در محصولات آهنی است که در محیط‌های باز و فضای خارجی به کار می‌روند، مانند دکل‌های مخابراتی، گاردریل‌های جاده‌ها، دکل‌های فشار قوی برق، لوله‌های آب با ضخامت بالا و تیرهای برق.
نحوه تولید لوله گالوانیزه
لوله‌های گالوانیزه از طریق فرآیند گالوانیزه کردن بر روی لوله‌های فولادی تولید می‌شوند. در این فرآیند، لوله‌های فولادی پس از تمیزکاری و چربی‌زدایی، در یک حمام حاوی روی مذاب فرو برده می‌شوند .با این کار، سطح لوله با یک لایه نازک و یکنواخت از روی پوشیده می‌شود .این لایه روی به دلیل واکنش شیمیایی با هوا، یک لایه محافظتی اکسیدی ایجاد می‌کند که از خوردگی و زنگ‌زدگی لوله جلوگیری می‌کند .در واقع، لایه روی به عنوان یک آند عمل می‌کند و قبل از اینکه به فلز پایه (فولاد) برسد، خورده می‌شود. این فرآیند باعث افزایش طول عمر لوله و مقاومت آن در برابر شرایط محیطی مختلف می‌شود. پس از گالوانیزه شدن، لوله‌ها ممکن است برای کاربردهای مختلف، مانند لوله‌های آب، گاز یا ساختمانی، پردازش و شکل‌دهی شوند.
ویژگی لوله‌های گالوانیزه
یکی از مهم‌ترین دلایلی که لوله‌های گالوانیزه را به انتخابی محبوب در صنایع مختلف تبدیل کرده است، مقاومت بسیار بالای آنها در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی است. این ویژگی باعث می‌شود که این لوله‌ها عمر طولانی‌تری داشته باشند و هزینه‌های تعمیر و نگهداری را به حداقل برسانند.
علاوه بر مقاومت در برابر خوردگی، لوله‌های گالوانیزه استحکام مکانیکی بالایی دارند و در برابر ضربه و سایش مقاوم هستند. این ویژگی به ویژه در محیط‌های صنعتی که لوله‌ها در معرض فشار و تنش‌های مکانیکی هستند، بسیار مهم است. همچنین، انعطاف‌پذیری نسبی این لوله‌ها باعث می‌شود که نصب آنها آسان‌تر و سریع‌تر انجام شود.
پوشش روی که بر روی سطح این لوله‌ها قرار دارد، علاوه بر جلوگیری از خوردگی، به عنوان یک عایق حرارتی نیز عمل کرده و از اتلاف حرارت جلوگیری می‌کند. این ویژگی به ویژه در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی اهمیت دارد.
مقاومت در برابر مواد شیمیایی و قلیایی نیز از دیگر مزایای مهم لوله‌های گالوانیزه است. به همین دلیل، این لوله‌ها برای استفاده در محیط‌های صنعتی با شرایط سخت و خورنده بسیار مناسب هستند.
مزایای لوله گالوانیزه
در بخش زیر به چند مورد از مزایای لوله گالوانیزه اشاره شده است:
مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی :پوشش روی روی سطح لوله، مانع از تماس مستقیم فلز با رطوبت و اکسیژن می‌شود و از این رو از خوردگی و زنگ‌زدگی لوله جلوگیری می‌کند. این ویژگی باعث افزایش طول عمر لوله و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود.
استحکام مکانیکی بالا: لوله‌های گالوانیزه دارای استحکام مکانیکی بالایی هستند و در برابر سایش و ضربه مقاوم‌اند. این ویژگی باعث می‌شود تا بتوان از آنها در کاربردهایی که نیاز به مقاومت بالا دارند، استفاده کرد.
انعطاف‌پذیری: لوله‌های گالوانیزه نسبت به سایر لوله‌های فولادی، انعطاف‌پذیری بیشتری دارند که این ویژگی باعث می‌شود نصب آنها آسان‌تر شود و بتوان آنها را در مکان‌های با دسترسی محدود نیز به کار برد.
عایق حرارتی: پوشش روی در سطح لوله، خاصیت عایق حرارتی دارد. یعنی از اتلاف حرارت جلوگیری می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود تا لوله‌های گالوانیزه برای سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مناسب باشند.
مقاومت در برابر مواد شیمیایی: لوله‌های گالوانیزه در برابر بسیاری از مواد شیمیایی و قلیایی مقاوم هستند که این ویژگی باعث می‌شود تا بتوان از آنها در محیط‌های صنعتی با شرایط سخت استفاده کرد.
قیمت مناسب: نسبت به برخی از انواع دیگر لوله‌ها، لوله‌های گالوانیزه از قیمت مناسب‌تری برخوردار هستند.
در دسترس بودن: لوله‌های گالوانیزه به راحتی در بازار قابل دسترسی هستند و در سایزها و ضخامت‌های مختلف تولید می‌شوند.
انتخاب بهینه لوله گالوانیزه بر اساس نیازهای پروژه
لوله گالوانیزه به عنوان یکی از مقاوم‌ترین نوع لوله‌ها در برابر خوردگی، در صنایع مختلف به کار می‌رود. انتخاب نوع مناسب این محصول، مانند گالوانیزه گرم یا سرد، بستگی به شرایط محیطی و نوع کاربرد دارد. در این مقاله، سعی شده ویژگی‌ها و کاربردهای لوله گالوانیزه به همراه مزایا و معایب آن بررسی شود. اگر قصد استفاده از این لوله در پروژه خود را دارید، حتماً نیازهای پروژه و مشخصات فنی لوله را مد نظر قرار دهید. با درک بهتر از انواع و قابلیت‌های این مقاطع، می‌توانید انتخابی بهینه و مقرون‌به‌صرفه داشته باشید.
کاربردهای لوله گالوانیزه
لوله‌های گالوانیزه به دلیل مقاومت بالای خود در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی، در صنایع و ساختمان‌سازی کاربرد گسترده‌ای دارند. این لوله‌ها در ساخت اسکلت‌های فلزی، نرده‌ها، حفاظ‌ها و سیستم‌های لوله کشی آب و گاز ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. همچنین در صنایع کشاورزی برای سیستم‌های آبیاری و زهکشی، در صنایع غذایی برای انتقال سیالات خوراکی، در صنایع نفت و گاز برای انتقال سیالات هیدروکربنی و در صنایع خودروسازی برای ساخت قطعات مختلف خودرو به کار می‌روند. علاوه بر این، از لوله‌های گالوانیزه در صنایع شیمیایی برای انتقال مواد شیمیایی با خاصیت خورندگی کم نیز استفاده می‌شود .به طور کلی، مقاومت بالا، قیمت مناسب و در دسترس بودن، لوله‌های گالوانیزه را به یکی از پرکاربردترین انواع لوله در صنایع مختلف تبدیل کرده است.
جمع‌بندی
لوله‌های گالوانیزه به دلیل پوشش محافظ روی، از مزایای بسیاری برخوردار هستند. که باعث شده به یکی از پرکاربردترین لوله‌ها در صنایع مختلف تبدیل شوند. این مزایا عبارتند از مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی، استحکام مکانیکی بالا، انعطاف‌پذیری، عایق حرارتی و مقاومت در برابر مواد شیمیایی. به همین دلیل، از لوله‌های گالوانیزه در بخش‌های مختلفی مانند ساختمان‌سازی، کشاورزی، صنایع غذایی، نفت و گاز، خودروسازی و صنایع شیمیایی استفاده می‌شود.
همانطور که در این مقاله اشاره شد، لوله‌های گالوانیزه با داشتن روکش روی، در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاومت بالایی دارند. این ویژگی باعث می‌شود تا این لوله‌ها طول عمر زیادی داشته باشند و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرند.
